Que é o radon?
O radon (Rn-222) é un gas radioactivo incoloro, inodoro e insípido que procede da
desintegración radioactiva natural do uranio presente de forma natural nos chans e nas rocas,
especialmente de tipo granítico. Emana facilmente do terreo e ascende entre os poros deste, ata
chegar á superficie, onde pasa ao aire e onde se desintegra emitindo unha serie de partículas
radioactivas.
A presenza de radon no exterior dos edificios é baixa debido a que, unha vez alcanzada a
superficie, se dilúe rapidamente entre os gases da atmosfera e as súas concentracións adoitan estar
comprendidas entre 5 e 15 becquerelios por m
3 (Bq/m
3). No entanto, se o radon se filtra nun espazo pechado, a súa concentración acumúlase
de maneira imperceptible e pode atinxir valores comprendidos entre os 10 e os 10.000 Bq/m
3.
Unidades
de medida
A unidade de medida que se emprega para medir as concentracións de radon é o becquerelio por
m
3 (Bq/m³
).
O
becquerelio
(Bq) é a unidade que mide a frecuencia de desintegración ou transformación dun núcleo
radioactivo. Ou, o que é o mesmo, o número de desintegracións por segundo de átomos de radon nun
metro cúbico de aire.
Tendo en conta o tempo medio de desintegración dun núcleo de radon, podemos relacionar o
número de desintegracións por segundo coa concentración de átomos de radon existentes no
aire.
A dose de radiación absorbida por un tecido biolóxico ou, o que é o mesmo, o dano causado
polas desintegracións radioactivas depende tanto do tipo de radiación emitida polos núcleos
atómicos cando se desintegran coma da súa concentración á que se atopa exposto este tecido. A
unidade de dose efectiva e equivalente para a medición deste dano é o
sievert (sv).
Niveis
de referencia de concentración de radon
O Consello da Unión Europea aprobou a Directiva 2013/59/ Euratom, do 5 de decembro de 2013,
pola que se establecen normas de seguridade básicas para a protección contra os perigos derivados
da exposición a radiacións ionizantes, nas que lles esixen aos Estados membros adoptaren as
disposicións legais, regulamentarias e administrativas para cumprir o establecido na
directiva.
Consonte o establecido na citada directiva, o proxecto do Regulamento sobre protección da
saúde contra os riscos derivados da exposición ás radiacións ionizantes establece un límite máximo
de 300 Bq/m
3 anuais nos recintos pechados, tanto para as vivendas e os lugares de acceso público
coma para os lugares de traballo.
Ademais, advirte os Estados membros de que deberán incluír nos seus códigos técnicos de
edificación requisitos específicos que eviten a entrada de radon nos inmobles de nova construción e
que fomenten a súa redución nas vivendas existentes. Atendendo a isto, o Código técnico da
edificación incorporará no seu Documento básico DB HS de salubridade unha nova esixencia
regulamentaria que desenvolve na sección HS 6 (anexo II) e que denomina “Protección fronte á
exposición ao radon”.
A Directiva 2013/59/ EURATOM indica que o nivel de referencia para a media anual de
concentración de actividade no aire non debe superar, os 300 Bq/ m3 anuais en vivendas de nova
construción e lugares de traballo, cuxa equivalencia aproximada é de 10 mSV anuais, segundo
cálculos recentes da Comunidade Internacional de Protección Radiolóxica.
Efectos sobre a nosa saúde
O radon está considerado como canceríxeno pola Organización Mundial da Saúde (OMS), de acordo
coa Axencia Internacional para a Investigación do Cancro (IARC).
O risco de que poidamos contraer esta enfermidade a causa do radon depende de varios
factores, entre os que se atopan:
• Os niveis de gas radon existentes na nosa vivenda ou lugar de traballo.
• A cantidade de tempo que permanecemos nestes lugares.
• O feito de que sexamos ou fósemos fumadores.
O risco de padecer cancro de pulmón aumenta de maneira proporcional ao incremento da
exposición ao radon e pode aumentar ata un 16 % por cada incremento de 100 Bq/m
3 na concentración media de radon a longo prazo. Segundo a OMS, o radon é a segunda
causa de cancro de pulmón, despois do tabaco en fumadores, e a primeira entre quen non fumou
nunca.
O radon en Galicia
De acordo cos estudos realizados polo Consello de Seguridade Nuclear (CSN) plasmados no Mapa
do potencial de radon, Galicia atópase entre as zonas de risco de exposición a radon da Península,
xunto cunha área importante de Castela e León, Estremadura, Comunidade de Madrid, certas zonas de
Castela-A Mancha, parte dos Pireneos e a zona norte de Cataluña. Isto é debido a que na nosa
comunidade existe unha grande extensión de subsolos graníticos que xeran radon debido á súa riqueza
en uranio.
Se ao risco xeolóxico debido ao asentamento dunha parte importante da poboación sobre terreos
graníticos lle sumamos a gran dispersión de vivendas que existe e o feito de que moitas delas son
vivendas unifamiliares, nas que a concentración de radon adoita ser máis elevada debido a que teñen
espazos habitables en contacto co terreo, atopámonos cunha porcentaxe non desprezable de poboación
que podería atoparse afectada.
De acordo cos estudos realizados polo CSN, poderíase dicir que o 70% da superficie da
Comunidade Autónoma presenta risco de concentracións de radon, encabezando a lista as provincias de
Ourense e Pontevedra , seguidas da Coruña e Lugo . Este dato non implica que a totalidade da
poboación que viva en zonas con risco de exposición ao radon atópese realmente afectada. O risco
limítase, fundamentalmente, ás vivendas que teñan estancias de utilización permanente en contacto
co terreo ou directamente comunicadas con espazos en contacto co terreo.
